Psikoterapide "agency" (özne olma kapasitesi, etki gücü, eyleyicilik),
bireyin kendi yaşamı üzerinde etkide bulunma, karar verme,
sorumluluk alma ve değişim yaratma kapasitesini ifade eder. Farklı
psikoterapi yaklaşımlarında bu kavramın yorumlanışı biraz farklılık
gösterebilir.
1. NARM (NeuroAffective Relational Model) Yaklaşımında
Agency
NARM, özellikle gelişimsel travma üzerine odaklanan bir
yaklaşımdır. Bu modelde agency, bireyin geçmiş travmalara rağmen
“şimdi ve burada” kendi ihtiyaçlarını fark etme, duygusal farkındalık
geliştirme ve seçim yapabilme kapasitesi olarak görülür.
NARM'da kişi kurban kimliğinden çıkıp, kendi iç kaynaklarıyla
bağlantıya geçtikçe ajansı artar.
Danışanın otonomisini desteklemek esastır; psikoterapist
yönlendirmez, kişinin öz-farkındalığını ve seçim kapasitesini açığa
çıkarmasına yardım eder.
2. Bodynamic Yaklaşımında Agency
Bodynamic, beden-psikoterapisi temelli bir yaklaşımdır ve kas
sistemindeki gelişimsel izler üzerinden çalışır. Ajans burada hem
psikolojik hem de somatik olarak tanımlanır.
Bodynamic'e göre ajans, bireyin "kas tonusu üzerinden kendini ifade
edebilme", sınır koyabilme, iradesini kullanabilme kapasitesidir.
Ajans, kasların psiko-motor gelişim evrelerine göre gelişir; örneğin bir
çocuk yürümeyi öğrenirken aynı zamanda "dünyayı keşfetme ajansını"
da geliştirir.
Travma, bu gelişim süreçlerini bozar. Terapide amaç, hem kas
düzeyinde hem de duygusal olarak ajansı yeniden inşa etmektir.
3. İntegral Somatik Psikolojide (ISP) Agency
ISP, Raja Selvam tarafından geliştirilen, bedensel duygulanım
kapasitesini artırarak psikolojik iyileşmeyi hedefleyen bir sistemdir.
ISP'de ajans, bireyin duyusal kapasitesine ve duygusal genişleme
yetisine bağlı olarak gelişir.
ISP’ye göre kişi bedensel farkındalığını arttırdıkça, daha yoğun
duygularla kalabilme kapasitesi gelişir ve bu da ajansı besler.
Ajans, kişinin hem içsel deneyimiyle kalabilme hem de dış dünyayla
etkili bir ilişki kurabilme kapasitesidir.
ISP’de ajans, bedende duyularla temas hâlinde olarak “duygusal yükle
baş edebilme” becerisiyle yakından ilişkilidir.
